Jeden bit to za mało.

Merdający ogonem organizm wbiegł do łazienki. Byłem skupiony na skomplikowanej procedurze usuwania zarostu z twarzy, mimo to przez ułamek sekundy Karo pojawił mi się w polu widzenia. Kiedy zaobserwuje się kątem oka coś, co pędząc znika za plecami, intuicyjnie zakłada się, że to samo pojawi się z drugiej strony. Odwróciłem się przez ramię. Kara nie było. Włochata bestia za moimi plecami wykonała zwrot o sto osiemdziesiąt stopni i kiedy ja z zaskoczeniem stwierdzałem jego nieobecność, on wybiegał już z pomieszczenia. Czy pies posiada świadomość? Zwykle za punkt odniesienia w takich rozważaniach przyjmujemy własne procesy myślowe, oraz sposób w jaki obieramy otoczenie za pomocą zmysłów. Wystarczy jednak spożyć pewną ilość alkoholu, żeby przekonać się że nie myślimy już tak wydajnie jak zwykle, a i z percepcją otoczenia nie jest najlepiej. Stąd wniosek, że na pytanie o obecność świadomości nie możemy po prostu odpowiedzieć, że jest lub jej nie ma. 

***

Spróbujmy teraz przeprowadzić eksperyment myślowy. Wyobraź sobie, że z płata potylicznego mózgu wycięto Ci ośrodek wzroku. Zakładamy, że nadal żyjesz, ale nie sposób się nie zgodzić, że na pewno nie będziesz już widział/widziała. Potem przeprowadzono kolejne operacje mające na celu usunięcie wszystkich zmysłów. Jesteś teraz bytem zdolnym do myślenia i pamiętania ale nie masz możliwości wprowadzania danych. W świetle powyższych założeń, w najlepszym wypadku masz świadomość czarnej, cichej, bezwonnej pustki. Usuńmy hipokamp - element układu limbicznego odpowiedzialny za pamięć, oraz płaty czołowe i skroniowe dolne. Hipotetycznie nadal żyjesz, ale nie wiesz jak się w owej czarnej nicości znalazłeś, ani czym jesteś ponieważ nie pamiętasz nawet własnych myśli z przed kilku sekund. Teraz możemy się zastanowić czy po usunięciu tego, co jeszcze zostało z twojego mózgu nadal będziesz tak trwał, czy raczej przejdziesz w stan stuprocentowego niebytu. Ja obstawiam tę drugą opcję, ale jeśli pierwsza okazałaby się prawdziwa, to różnica i tak jest niewielka.

***

Pies nie pomyśli dosłownie: "Jestem psem!", ponieważ do tego, żeby myśli psa przybrały taki kształt, musiałby oczywiście najpierw posługiwać się mową. Pomimo tego widzi, słyszy, reaguje na swoje imię, a niektóre wiedzą nawet, że nie należy srać na dywan! Obecność świadomości, jak starałem się wykazać, nie przybiera jedynie dwóch stanów. I według mnie, rezerwowanie tego pojęcia jedynie dla osobników gatunku homo sapiens, jest niestosownie dumne z naszej strony...